ÇATIŞMA ORTAMLARINDA FOTOĞRAF ÇEKMEK

ÇATIŞMA ORTAMLARINDA FOTOĞRAF ÇEKMEK

Nihat Karadağ

Eylem-miting-çatışma fotoğrafları genellikle gazetelerde karşımıza çıkar. Haberin unsurları içerisinde, 5N 1K’nın yanında, bir de fotoğraf yer alır. Haberi destekleyen fotoğraflarla, haberi daha iyi anlarız. Örneğin, ABD tarafından Iraklılara işkence yapıldığı herkes tarafından biliniyordu ve bu birçok kez de yazıldı. Ancak hiçbiri çırılçıplak soyulmuş, elektrik verilen, köpeklerle korkutulan Iraklıların fotoğraflarının yayınlanması kadar etkili olmadı. Ne zaman ki bu fotoğraflar yayınlandı, o zaman ABD’ye karşı büyük bir toplumsal tepki doğdu. Hatta o güne kadar ABD’nin haklı olduğunu savunanlar, bir anda 180 derece dönüş yaptılar. Bu da, fotoğrafın yazıdan farklı etkisinin olduğunu gösteren en iyi örneklerden biri oldu.

Basın fotoğrafçılığı çok geniş bir alanı içerisinde bulunduruyor. Şöyle ki, kimi zaman ürün çekimine ya da moda çekimine dair de fotoğraflar çekmeniz gerekebiliyor. Bir foto muhabiri olarak, bu genişlikten sıyrılmak için, daha dar bir kapsam olan eylem-miting-basın açıklaması ve polisle eylemcilerin çatıştığı anlardaki fotoğrafçılığa dair bilgilerimi ve deneyimlerimi size aktarmaya çalışacağım.

nıjıj

“Polisle göstericiler çatışırken nasıl fotoğraf çekeceğim?”, “Bu esnada nelere dikkat etmem gerek?”, “Hangi ekipmanlarım yanımda olmalı?”, “İnsanların tepkilerini dile getirdiği bir eylemde nasıl fotoğraf çekeceğim?” İşte bu soruların cevapları:

1271869127nihat-14

“Eylem alanına erken gidip, geç ayrılmalıyız”

İster 10 kişinin katıldığı bir basın açıklaması olsun, isterse binlerce kişinin katılacağı bir miting olsun, her zaman belirtilen saatten çok daha öncesinde orada olmamız gerekir. Çünkü güvenlik güçleri açıklama yapılmasına izin vermeyecek olabilir. Yani saat 14.00’de başlayacak olan bir eylem için, 13.30’da bir araya gelen kişileri polis gözaltına almaya başlayabilir. Onun için ne kadar erken gidersek, fotoğraf açısından o kadar iyi olur. Çünkü bu süreçte, polisin hazırlıklarından müdahale edip etmeyeceğini, ederse nereden nasıl fotoğraf çekeceğimizi önceden zihnimizde belirlemiş oluruz. Öte yandan eylem sona ermeden ve insanlar dağılmadan, biz de o alandan ayrılmamalıyız. Eylemin bitiminde de gözaltı ya da müdahale yaşanabilir.

1271869138nihat-19

Anlatmak istediğimiz kompozisyona uygun kareler çekmeliyiz

Fotomuhabirler, ayrıntı fotoğraflarının haricinde, genel kitle fotoğrafları da çekmek zorundadır. Düşünsenize, haberi yazan muhabir 50 bin kişinin bir araya geldiğinden, miting alanının dolup taştığından vurgu yapmış, ancak siz en fazla 100 kişiyi gösteren fotoğraf çekmişsiniz. Unutmayalım ki, haberin başlığından sonra okuyucu tarafından bakılan ikinci unsur, haberin fotoğrafıdır. Onun için fotoğrafta o kitleselliğin gösterilmesi gerekir.

eylemvecatisma-3

Ya da tam tersini düşünelim, mitinge 50 bin kişinin katılması bekleniyordu, ancak 500 kişi katıldı. Bu durumu da miting alanını yukardan gören bir konumdan, “500 kişinin alanı dolduramaması” kompozisyonunu oluşturarak çekmemiz gerekir. Ve bu haberin başlığı da, muhtemelen “Miting hüsranı”, “Miting alanı boş kaldı”, “Miting alanını dolduramadılar” gibi bir cümle olacaktır. Eğer siz de mitingin coşkulu bir şekilde geçtiğini gösterecek kompozisyonlar oluşturmak istiyorsanız, fotoğraf karesini dopdolu göstermeliyiz.

1271869327nihattt-26

Yükseklik yaratıcılığınıza kalabilir…

Kitle fotoğraflarında yüksek bir yerden fotoğraf çekmek önemlidir. Eğer tam karşıdan çekersek, öndeki 10-15 kişi anca kadraja girer. Yüksek bir yerden çektiğinizde ise arkaya doğru insanlar uzayıp gider. Bunun için çevredeki bir kafenin ya da mağazanın balkonunu-penceresini kullanabilirsiniz. Tabi bunlar yoksa o yüksekliğe erişebilmek yaratıcılığınıza kalıyor. Artık elektrik direğine mi tırmanırsınız, arkadaşınızın omzuna mı çıkarsınız, o size kalmış…

1271869219nihat-46Saniyelerle yarışacaksınız

Biz foto muhabirleri genellikle iki fotoğraf makinesiyle dolaşırız. Hatta bazılarımızda üç tane görmek bile mümkün. Fazla fotoğraf makinesinin esprisi, foto muhabirlerinin objektif değiştirecek kadar zamanımızın olmamasıdır. Birinde geniş açı, diğerinde tele objektif takılıdır. Hemen önümüzdeki bir şeyi çekerken, 200 metre ileride polis kitleye gaz bombası atıyor olabilir. Objektifi değiştirinceye kadar, orada bulunan insanlar dağılmış olacağından, o anı çekememiş oluruz. Bu nedenle çekim yaptığımız makineler sürekli boynumuzda, parmaklarımız da deklanşörde dolaşmalıyız. Çünkü saniyelerle yarışmanız gerekir. Ancak herkesin iki tane fotoğraf makinesi olması beklenemez. O zaman gözümüzü dört açıp, polisin müdahale edip etmeyeceğini kestirmemiz gerekir. Eğer müdahale edeceğini düşünüyorsak, gaz bombasından etkilenmeden fotoğraf çekebilmek için uzak bir köşeden çalışmamız gerekir. Bunun için de tele objektifinizi makinemize takıp, uygun bir açıda beklemeliyiz… Tabi bu bekleme 3-5 dakikayı aşmamalı. Yoksa bu sefer de geniş açıyla çekeceğimiz kareleri kaçırırız.

1271869280nihattt-17

Gaz maskeniz yoksa…

Gaz maskeniz varsa, konuya olabildiğince yaklaşmanız yararınızadır. Çünkü en iyi fotoğrafları, konuya yeterince yaklaştığınızda elde edersiniz. Maskeniz yoksa ve polisin gaz bombasıyla müdahale edeceğinden eminseniz, o zaman burnunuzu ve ağzınızı kapatmanız için bir fular ve gazdan etkilenmenizi azaltmak için gözünüzün etrafına süreceğiniz limon, daha rahat hareket etmeniz için size yardımcı olacaktır.

1271869251nihattt-4

Polis ya da gösterici sanılabilirsiniz!

Müdahaleler esnasında polisin sizi de göstericiler arasından birisi olarak görmesi ve sizi de tekme tokat gözaltına alması olasıdır. Öte yandan polisle çatışan bir grubun içerisine girerek, eylemcilerin fotoğraflarını çekmek de sakıncalı. Çünkü polisle çatışan kişiler yüzlerinin gözükmesini istemezler. Ayrıca sizi, kendilerinin fotoğraflarını çekerek kimliğini belirlemeye çalışan sivil polis de sanabilirler. Bu gibi durumlarda soğukkanlı olmanız şart. Foto muhabiri olduğunuzu belli edecek şeyler yapmalısınız. Mesela polis, sizinde bulunduğunuz alandaki göstericilerin üzerine gaz bombası attı ve kovalamaya başladı. Siz sakın kaçmayın! Polis yanınıza gelinceye kadar olabildiğince fazla fotoğraf çekmeye çalışın. Hatta makinenizi seri çekim (drive) moduna alın ve parmağınız çok kısa aralıklarla deklanşörden kalksın. Polis size ulaştığında, makinenizi havaya kaldırın ve fotoğrafçı olduğunuzu belli edin. Eğer siz de göstericilerle birlikte kaçarsanız, o zaman arkanızdan gelen polisin açık hedefi olursunuz. Ensenize bir cop indiğinde, derdinizi anlatacak durumda da olamayacağınızı unutmayın.

1271869260nihattt-8

İki tarafla da irtibat kurmayın

Ayrıca ne polislerin yanında, ne de eylemcilerin yanında fazla durmayın. Eylemcilerin yanında durur ve onlarla uzun bir sohbet gerçekleştirirseniz, polis sizi onlardan birisi sanabilir. Aynı şekilde, polislerin yanında uzun süre kalırsanız, bu seferde eylemciler tarafından polis sanılırsınız. Onun için iki tarafla da irtibat kurmayın. Ancak sizi çatışma anından önce görmelerini ve sadece bir fotoğrafçı olduğunuzu anlamalarına çalışın. Diğer fotoğrafçılarla birlikte hareket edin.

1271869269nihattt-12

En önemli unsur, can güvenliğiniz

Bazen Molotof kokteylli eylemleri de izlemeniz gerekebilir. Eğer uygun bir açıda durmazsanız, o zaman eylemcilerin attığı Molotoflar sizi de yaralayabilir. Tabi sizi polis muhabiri sanırlarsa, o zaman bilinçli olarak üzerinize de atabilirler. Bu durumlara dikkat etmelisiniz. Çünkü en önemli unsur, can güvenliğinizdir. Bazen göstericiler fotoğraf çekilmesine izin vermezler. Bu gibi durumlarda ısrarcı olmayın. Yoksa dayak yiyebilirsiniz. Aynı şekilde polisler de fotoğraf çekilmesini istemeyebilir. Tansiyonu iyi ölçmek ve ona göre hareket etmek gerek. Eğer böyle bir ihtimal varsa, tele objektifle uzaktan çekmenizi tavsiye ederim. Ancak bazen farkına vararak, koşup sizi de yakalayabilirler… Çatışma esnasında ya da müdahale olabileceğini sezdiğiniz anda, makinenizi yüksek enstantaneye getirin. Aksi takdirde, koşturmaca içerisinde çektiğiniz fotoğraflar flu olacaktır.

1271869239nihattt-2

En can alıcı kareleri seçin

Mitingler, olabildiğince farklı kompozisyonlarda fotoğraf çekmemizi sağlar. Portre fotoğrafından, kitle fotoğrafına kadar birçok fotoğraf çekebiliriz. Ancak burada dikkat etmemiz gereken şey, kadrajın içerisinde yer alan unsurların kompozisyonu güçlendirip güçlendirmeyeceğidir. Olabildiğince sade bir anlatım, kompozisyonu güçlü kılacaktır. Mitingde çektiğimiz fotoğrafların sayısı 250’yi geçiyor olabilir. Ancak gazetede en fazla 3 fotoğraf yayınlanacaktır. O nedenle gazeteye 10-15 civarı fotoğraf göndermeniz gerekir. Bu fotoğraflar da mitingin genel havasını anlatan en can alıcı fotoğraflar olmalıdır.

Eylemci gözüyle değil, dışarıdan bir gözle fotoğraf çekin

Herhangi bir miting ya da eylemin katılımcıları arasında da yer alabilirsiniz. Genelde bu durumdaki fotoğrafçıların yaptığı hata, kortejin içerisinde olmalarından dolayı, eylemci gözüyle fotoğraf çekmeleridir. Yani kortejde yürürken önünde gördüğü alanı çekerler. Bu durumda da insanların enselerini gösteren bir fotoğraf ortaya çıkar. Eylemci de olsanız, eylemi dışarıdan izleyen bir kişinin gördüğü açıdan fotoğraf çekmelisiniz.

Hiçbir şeye müdahale etmeyin

Gözünüzün önünde ne olursa olsun, müdahale etmeyin. Siz makinenizle olanı karelerinize yansıtın. Örneğin bir linç esnasında linçe uğrayan kişiyi kurtarmaya çalışmayın. Kızgın kalabalık o hengamede sizi anlamayacağı gibi, sizi de linç edebilir.

NOT:

Bu yazı Photoline Dergisi’nin Haziran-Temmuz 2009 ve Fotoritim e-Fotoğraf dergisinde Mayıs 2010  sayılarında yayınlanmıştır.

Online Fotoğrafçılık Kursu için linki tıklayın: www.fotografcilikkursu.com

Published by Nihat Karadağ

Nihat Karadağ Fotoğraf Atölyesi’nin sahibi. Photoline Dergisi Yazı İşleri Müdürü. Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Fotoğraf Ana Sanat Dalı'nda Yüksek Lisans-Master yapıyor. 7 ödülü 17 fotoğraf sergisi bulunuyor. Fotoğrafları Evrensel, Radikal, Cumhuriyet, Birgün ve Radikal gibi bir çok gazete ve dergide yayınlandı. 5 yıl özel bir reklam ajansı için, Başbakanlık için çalıştı. Stüdyo ve aktüel çalışmalarının yanı sıra, sosyo-belgesel alanda eylem ve miting fotoğrafları çekmeye de devam ediyor.

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir